Ο Άγιος Πρόδρομος, βρίσκεται στην κεντρική Χαλκιδική. Απέχει από την πρωτεύουσα, τον Πολύγυρο, μόλις 14 km. και από την Θεσσαλονίκη 50 km. Μετά την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, υπάγεται στον Δήμο Πολυγύρου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το χωριό κατοικείται από 452 κατοίκους, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την εστίαση και τουρισμό, ή εργάζονται στα μεταλλεία Γερακινής (και παλαιότερα στου Βάβδου).

Η γραφική τοποθεσία στην οποία είναι χτισμένος ο Άγιος Πρόδρομος, με τον Ρεσετνικιώτη ποταμό - ή Τρανό λάκκο, ο οποίος αποτελεί μία από τις πηγές του Ολύνθιου - να διαρρέει το χωριό, τα παραδοσιακά σπίτια και την αναπαλαιωμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (χτισμένη το 1851), το καθιστούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Στις παραδοσιακές ταβέρνες - 9 στον αριθμό - ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί το πασίγνωστο σουβλάκι Αγίου Προδρόμου, παραδοσιακό ψωμί και γλυκά, μέλι, καφέ κτλ.

Σημαντικές εορτές αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, το πανηγύρι στο εξωκλήσι του Αγίου Προδρόμου στις 28-29 Αυγούστου, το οποίο μάλιστα από τα παλαιά χρόνια συγκέντρωνε πλήθος πιστών, το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου, του Αη-Γιώργη, του Αη-Λια, της Αγ. Άννας.

Στην μακραίωνη ιστορία του, στο χωριό έχουν διασωθεί και πολλά έθιμα, όπως “Οι Φουταροί”, που ψάλουν τα τοπικά κάλαντα την παραμονή των Θεοφανείων, “Οι φουτχιές” που ανάβουν στις πλατείες του χωριού την παραμονή της Γεννήσεως του Αγίου Προδρόμου στις 23 Ιουνίου, το παραδοσιακό μασκάρεμα των παιδιών τις Απόκριες, η λιτανεία της ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής και άλλα πιο ξεχασμένα, όπως “Οι Λαζαρίνες”, “Το έθιμο της σ’χωρήσεως”.

13/4/09

Γεωργικές εργασίες (Μαρία Ι. Σαράφη)

Αφηγήτρια: Μαρία Ι. Σαράφη
Καταγραφή: Γιάννης Δ. Σαράφης
Τόπος: Άγιος Πρόδρομος
Ημερομηνία: 14/11/2004
Εγκαινιάζουμε λοιπόν το συγκεκριμένο θέμα μας με μία αφήγηση της συγχωρεμένης μου γιαγιάς Μαρίας Ι. Σαράφη, για τις γεωργικές εργασίες στο χωριό. Τα γεγονότα που εξιστορούνται αναφέρονται στην περίοδο πριν και μετά το 1946, έτος κατά το οποίο ήρθε από την Γαλάτιστα στον Άγιο Πρόδρομο ως νύφη.
----------------------------------------------------------------------------------------
- Πού αλωνίζατε στο χωριό;


- Δεν αλουνίζαμι ιμείς. Είχι ένα αλών', αλλά ήρταν οι μηχανές ύστιρα κι τα αλών'ζαν τα διμάτια.


- Εδώ πώς αλώνιζαν παλιά;

- Αλών'ζαν σαπάν' στ' άλλα τα Σαραφάδ'κα1.

- Κιαπέρα;

- Κιαπέρα. Με τ'ς αδουκάνις2.

- Δεν πρόλαβες δηλαδή εσύ αλώνισμα στο χωριό;

- Δεν πρόλαβα3.

- Στη Γαλάτιστα όμως είχατε εσείς...

- Είχαμε.

- Και πώς αλωνίζατε; Πώς τα 'φκιαναν δεμάτια;

- Διμάτια τα 'φκιαναν μες τα χουράφια. Θέρ'ζαν καμπόσου, του_μάζουνάμι έτσ', το_παιρνάμι ύστιρα κι το έφκιανι διμάτι η παππούς4. Το_πάινάμι... τα δρουμιά5
τα 'λιγαν.

- Μετά τι τα 'φκιαναν τα δεμάτια; Τα κρατούσαν στα σπίτια;

- Τα_πήγαινάμι στ' αλών', κι τα 'φκιαναν, τα στοίβιαζαν, τα 'καναν... θυμωνές τα 'λεγαν. Κι ύστιρα τα φέρναμε απού 'κει κι τα ρίχναμι μέσα στου αλών' κι μι τα δουκράνια6 - δουκράνια είχι τέτοια - δουκράνις τ'_ανικάτουνάμι τα διμάτια, κι τ’ αλών'ζαμι τώρα όλα αυτά. Κι ύστιρα με τ'ς αδουκάνις έσπαναν οι καλαμές. Αλλιώς δε γίνουνταν ψ'λό.

- Για να βγει το στάρι;

- Για να βγει του στάρ’. Ύστιρα του_μάζουνάμι μες σ' ένα μακρύ... τώρα λαμνί7
το 'λιγαν. Του_μάζουνάμι κι του λιχνούσαμι όταν σ'κώνουνταν αέρας, κι αλλού πάινι του άχυρου κι αλλού του στάρ'.

- Έμενε το στάρι κάτω;

- Το στάρ' έμινι κάτου, τ' άχυρου έφευγι λίγου παραπέρα. Κείνα τα χρόνια μι τ' αλώνια. Ύστιρα βγήκαν οι κουμπίνις8.

- Και το όργωμα;

- Του όργουμα μι τα βόδια.

- Είχατε βόδια;

- Είχαμι βόδια. Ύστιρα η παππούς9
είχι φουράδις. Είχαμι δυο φουράδις κι κάνα χουράφ’. Νοίκιαζάμι χουράφια ξένα, δεν είχαμι ιμείς πουλλά χουράφια. Ήταν όλο κάτ' φτηνά χουράφια, δεν ήταν τόσο καλά. Δεν έβγαζαν πουλύ... γεννήματα. Ίσα-ίσα για τ' αντίσπορα10 που πληρώναμι.

- Είχε παλιά και ξύλινο αλέτρι ή ήταν σιδερένιο;

- Είχι κι ξύλινο, αλλά ήταν… απού δέντρο ήταν, αλλά είχαν αλλιώτ'κο υνί. Κι στου σιδηρένιου του αλέτρ' έβαζαν ένα άλλου, τα πάιναν στου χαλκιά11 κι τα έφκιανι για να κόβ’ν τα χουρτάρια.

- Και οι πατόζες12
πιο παλιά ήταν;

- Πιο μετά ήταν. Μ’ ικείνα αλών'ζαν τα διμάτια, με τ'ς πατόζις.

- Και πότε έσπερναν τα στάρια; Τώρα τέτοια εποχή;

- Απ' τον Ουκτώμβριου άρχιζαν, ιμείς απ' του Δικέμβριου για... μι του χέρ' έπιρναν του στάρ' κι το 'ριχναν... είχαν ένα ντουρβά13
κι πιρπατούσαν-πιρπατούσαν κι έριχναν-έριχναν. Ύστιρα του πιρνούσι μι τ' αλέτρ' κι σκέπαζι.

- Είχε μύλους τότε για να αλέθουν τα στάρια;

- Είχι νερόμυλ'.

- Πού ήταν;

- Είχι στουν Άγιου-Πρόδρουμου έναν.

- Ποιος τον είχε αυτόν;

- Ήταν Μαυρογιάνν'ς. Η παππούς η Σαραφιανός14.


- Πατέρας του μπάρμπα-Άγγελου ήταν αυτός;

- Πατέρας τ'. Είχι του νιρόμ'λο.
---------------------------------------------------------------------------------------
1. Τα "Σαραφάδ'κα τ' αλώνια"΄βρίσκονταν όπου η δεξαμενή ύδρευσης, βόρεια της οικίας Αθαν. Μαντζούκα.
2. Οι αδοκάνες ήταν χοντρές κυρτές σανίδες, ενωμένες μεταξύ τους, οι οποίες κατά διαστήματα είχαν επάνω τους σφηνωμένες μακριές και κοφτερές πέτρες. Οι αδοκάνες ζεύονταν σε ένα ζευγάρι βοδιών (ή αλόγων, όσοι διέθεταν την "πολυτέλεια") και περνώντας επάνω από τα στάχυα που ήταν απλωμένα στο αλώνι, έκοβαν τον καρπό.
3. Η αφηγήτρια αναφέρει ότι δεν πρόλαβε στον Άγιο Πρόδρομο (παραδοσιακό) αλώνισμα, αλλά μάλλον η διαδικασία αυτή πρέπει να είχε συνεχιστεί μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 50'.
4. Αναφέρεται στον πατέρα της Γεώργιο Καζλάρη.
5. Τα δρουμιά ήταν η σειρά, ο δρόμος που σχημάτιζαν τα χειρόβουλα, που άφηναν οι θεριστές προχωρώντας.
6. Τα δουκράνια ή δικράνια ήταν χειροποίητα εργαλεία από ξύλο, παρόμοια με τις τσουγκράνες.
7. Σωρός από γεννήματα, αλωνισμένα και έτοιμα για λίχνισμα.
8. Οι θεριζοαλωνιστικές μηχανές.
9. Πλέον αναφέρεται στον σύζυγό της, Ιωάννη Δ. Σαράφη, τον παππού μου.
10. Εκείνη την εποχή συνήθως δεν δινόταν ως ενοίκιο μετρητά, αλλά ο ενοικιαστής πλήρωνε στον ιδιοκτήτη τα αντίσπορα, δηλαδή ορισμένη ποσότητα από τα γεννήματα που έβγαζε ετησίως.
11. Χαλκιάδες ονομάζονταν οι σιδεράδες.
12. Οι πατόζες ήταν εξελιγμένα μηχανήματα αλωνίσματος. Έπαιρναν κίνηση με ιμάντες από τρακτέρ. Η τροφοδοσία με τα δεμάτια γινόταν χειροκίνητα και από κάτω έβγαινε το καθαρό στάρι.
13. Ο ντουρβάς ήταν μάλλινη τσάντα μεταφοράς. Χρησιμοποιούνταν επίσης και από τους βοσκούς.14. Σαραφιανός Στ. Μαυρογιάννης.

3 σχόλια:

  1. ντουρβας....εχω έναν στο κατώι του παππού του Θανάση του Σαράφη σε άριστη κατάσταση.Τον είχε ο μπαρμπαχρήστος στα πρόβατα το 1945...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ξάδερφε, τι κάνεις; Καιρό έχουμε να τα πούμε. Ντουρβά απ' τον παππού Θανάση, ε; Δεν βρίσκεις εύκολα παλιούς ντουρβάδες στις μέρες μας. Οι πατεράδες και παππούδες μας τους είχαν μαζί τους στη βοσκή και έφαγαν τον τόπο στα βουνά στο χωριό. Μου λέει κι ο πατέρας μου ιστορίες, τότε που ήταν τσομπανάκος στο χωριό.
    Άντε, να τύχει να βρεθούμε στο χωριό να τα πούμε καμιά φορά. Και τους δικούς σου έχω να δω καιρό. Τα λέμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τώρα που το θυμήθηκα: Η γιαγιά μου η Μαρία μου είχε ότι το 47' με τον Εμφύλιο είχαν πάει στο παλιό σπίτι του παππού Θανάση (ένα χαμηλό, λέει) για μερικές μέρες, εκεί στο σπίτι σας. Κάποια στιγμή θα βγάλω ανάρτηση και αυτήν την διήγηση. Α, έχω και μία πολύ ωραία φωτογραφία γύρω στο 53-54 όπου μπροστά στην πόρτα του σπιτιού σας είναι ο πατέρας μου πιτσιρικάς, η θεία Λούλα, η θεία μου η Μορφία, η θεία Μαρίκα κι ο μπαμπάς σου. Στείλε μου το mail σου στο g_sarafis@yahoo.gr για να σου την στείλω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή