Γεωργία - Κτηνοτροφία

Αφηγήτρια: Μαρία Ι. Σαράφη

Καταγραφή: Γιάννης Δ. Σαράφης

Τόπος: Άγιος Πρόδρομος

Ημερομηνία: 25/12/2004

- Ικεί στουν Αη-Γιώρ'¹ ήταν όλου μηλιές. Μηλεώνα είχι ικείνα τα χρόνια. Αλλά ύστιρα δεν είχαν απόδουσ' κι τα μήλα κι τα χάλασαν , τ'ς έβγαλαν απού τ' ρίζα τ'ς μηλιές.

- Αμπέλια είχε;

- Αμπέλια είχι ικείνα τα χρόνια.

- Στον Αη-Γιώρ';

- Μπα! Κατά τουν Αη-Κστόφουρου¹ είχι τώρα αμπέλια... κι σ' ένα άλλου μέρους, που πααίνουμι του δρόμου τουν Αη-Λια¹, είχι κι 'κεί αμπέλια. Αλλά είχι ‘κείνα τα χρόνια, ιγώ δεν τα πρόλαβα.

- Τι άλλο είχε το χωριό; Έβγαζε τίποτα αλλο;

- Καλαμπόκια κι στάρια.

- Άλλα δέντρα δεν γίνονταν;

- Δαμάσκ'να είχι...

- Καρύδια... είχε τίποτα;

- Καρύδια είχι αλλά, δεν είχι κι πουλλά. Δεν έβγιναν απού... τα χαλνούσι μια πάχνη κι δε... πολλά χρόνια δε γίνονταν ντηπ.

- Δεν έβγαζε και πολλά το χωριό πάντως.

- Γ'ρούνια είχαν πουλνοί τότι... Του 'λιγαν κι Γρουνουχώρ'.

- Γρουνουχώρ'; Ποιοι το 'λεγαν έτσι;

- Οι Γαλατσανοί... Γρουνοχώρ'.

- Τους Γαλατσάνους πώς τους έλεγαν; Είχαν κάνα παρατσούκλι;

- "Γαλατσανούδις πέρδικις κι Βαβδινές τρυγόνες"...

- Τραγούδι είναι;

- Δεν είνι... Έτσ' του 'λιγαν αυτό...

- Το θυμάσαι;

- Δεν ήταν τραγούδ'.

- Και τι άλλο έλεγαν;

- "...Κασσαντρινες σεισόκουλες², Πουλυγυρ'νες βαθράκες³".

- Οι παππούδες το 'λεγαν αυτό;

- Οι παππούδις. Οι Γαλατσανούδις ήταν σα πέρδικις τάχα. Υπερήφανες. Οι Κασσαντρινές βαθράκες...

- Τρυγόνες;

- Κασσαντρινές τρυγόνις; 'Οχ', Βαβδινές τρυγόνες, Κασσαντρινές σουσόκουλες, Πολυγυρ'νές βαθράκες... Οι παππούδις τα 'λιγαν.

- Για τον Αη-Πρόδρομο δεν έλεγαν τίποτ' άλλο;

- Μό' που το 'λεγαν Γρουνοχώρ'.

- Γρουνοχώρ' ε; Εμ άμα είχαν όλοι γουρούνια.

- Πάιναν γ'ρούνια κι π'λούσαν ικεί. Γκουρτζιλούδια.

- Στη Γαλάτιστα;

- Στη Γαλάτ'στα... Είχαμι κι 'μείς ικείνα τα χρόνια γ'ρούνια.

- Ο παππούς είχε.

- Η παππούς. Είχι που τα πάινι κι στου β'νό. Στου Χουλουμόντα σα πάν'. Μια άλλ' φουρά τα πάιναν σ' ένα άλλου... Κουντουκερασιά³, αλλού, άλλα μέρια. Είχι βαλάνια⁴. Τσουμπανοί είχι πουλνοί. Είχαν γίδια, πρόβατα. Τώρα κάνε-δυο έχ'.

- Ξυλοκόπους είχε το χωριό... Έκοβαν ξύλα;

- Δεν έκουβαν. Κουβαλούσαν με τα γαδουρούδια.

- Τι να κάνεις; Να, αφού τότε δεν είχε καλοριφέρ.

- Δεν είχι. Ήταν τα τζάκια.

- Είχαν τζάκια όλοι...

- Ούτι κι σόμπις είχαμι ικείνα τα χρόνια.

- Δεν είχε, ε;

- Του τζάκ'...

1. Εξωκλήσια του Αγίου Προδρόμου.

2. Αυτές που κουνούν, που σείουν τον "κώλο". Κανονικά το δίστιχο στη σωστή του μορφή αναφέρεται σε «Πουλυγυρ’νές σεισόκουλες και Κασσαντρινές βαθράκες».
3. Γυναίκες κοντές και “χαμηλοκώλες”.
3. Εννοεί την Ποντοκερασιά Σερρών. Εκεί μάλιστα απ’ ότι μου διηγήθηκε αγόραζαν ψωμί από μια γιαγιά Ανατολή. Την δεκαετία του ’50 όταν για τα γουρούνια δεν υπήρχε πολύ τροφή στον Άγιο Πρόδρομο, οι κτηνοτρόφοι πήγαιναν τα ζώα τους αλλού. Ο πατέρας μου αναφέρει ότι τα πήγαιναν στη Στρατονίκη (“Στου παπά τ’ αλώνι”), στη “Χωρούδα” Σταγείρων, στη Μ. Παναγία και αλλού. Ένας λόγος που σταμάτησαν να τα πηγαίνουν εκεί ήταν ότι τα μέρη αυτά είχαν πολλούς λύκους, που έτρωγαν τα κοπάδια.

4. Τα βελανίδια, εκλεκτή τροφή για γουρούνια.