Οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο των οικογενειακών κλήρων του Αγ. Προδρόμου (1872-1907), Μέρος Α'

Στην σημερινή μας ανάρτηση παρουσιάζεται ένα οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο-σύνοψη (hulasa defteri) των οικογενειακών κλήρων του Αγ. Προδρόμου (1872-1907). Ο κώδικας φυλάσσεται στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας στην Θεσσαλονίκη. Γίνεται μία προσπάθεια ανάγνωσης και ταυτοποίησης των αρχηγών των οικογενειακών κλήρων, όπως επίσης και των ακίνητων κτημάτων τους.

Ο υπάλληλος που πραγματοποίησε την απογραφή, κατέγραψε όλα τα ονόματα και τα πατρώνυμα των δικαιούχων των κλήρων, χωρίς όπως συνηθιζόταν να αναφέρει επώνυμα, τουλάχιστον όσον αφορά την καταγραφή του χωριού μας. Επίσης την τοποθεσία που βρίσκονταν αυτοί οι κλήροι (εντός του χωριού, Άη-Γιώργης, Μπουκουβίκια, Καστέλλι κτλ), το είδος (σπίτι, χωράφι, μύλος) και την αξία τους. Συνεπώς οι πληροφορίες που αντλούμε από αυτό το κατάστιχο είναι πολύτιμες.

Όσον αφορά την ταύτιση με συγκεκριμένα άτομα, και δεδομένου ότι δεν αναφέρονται επώνυμα, υπάρχουν τρεις λόγοι που σε συνδυασμό μεταξύ τους κάνουν την εργασία αυτή ευκολότερη, αλλά σίγουρα όχι ολοκληρωμένη, καθώς απαιτούνται άριστες γνώσεις παλαιοτουρκικής και δη χειρόγραφης:

α) ο απογραφέας ακολούθησε πόρτα-πόρτα συγκεκριμένη διαδρομή, ξεκινώντας από το λεγόμενο "Βατζολάδ'κο", σημερινή οικία Νικολάου Γαγρίνα, κατευθυνόμενος ανατολικά στην συνοικία "Γκουγκ'δάδ'κα", στη συνέχεια βόρεια μέχρι τα "Παπαμανωλάδ'κα" και ξανά δυτικά, περνώντας στην συνοικία "Μητσαράδ'κα" μέχρι τα "Γραμμενάδ'κα" και κατηφορίζοντας έφτασε μέχρι την εκκλησία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο δημόσιος δρόμος εκείνη την εποχή δεν υπήρχε, καθώς διανοίχτηκε γύρω στα 1932. Στο σημείο υπήρχαν μπαξέδες μεταξύ των παρακείμενων σπιτιών και του λάκκου.

β) σε ορισμένες οικογένειες υπάρχουν κάποια "χαρακτηριστικά" και όχι κοινότυπα ονόματα (Κυπαρίσσης, Αντρώνης κλπ).

γ) οι περισσότερες από τις παλιές οικογένειες του χωριού εξακολουθούν να ζουν στο ίδιο ακριβώς σημείο με τους προγόνους τους, μέσω της διαδικασίας της παραχώρησης της ακίνητης περιουσίας από τον πατέρα στους άρρενες κυρίως απογόνους. Αυτό αφορά κυρίως τις οικίες και όχι τα χωράφια, τα οποία πολλές φορές έχουν αλλάξει ιδιοκτησιακό καθεστώς (πώληση, προικοδότηση, αναδασμοί).

Όλοι αυτοί οι λόγοι σε συνδυασμό πάντοτε με καλή γνώση των γενεαλογικών δέντρων του χωριού και σε αντιπαραβολή με ελληνικά έγγραφα της εποχής, μας βοηθούν να ταυτοποιήσουμε αρκετούς κατοίκους. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι οι οποίοι δεν ταυτίζονται, είτε γιατί δεν έχουν αφήσει απογόνους, είτε γιατί έφυγαν από το χωριό από πολύ παλιά, είτε πάλι γιατί το οθωμανικό κείμενο (με αραβικούς χαρακτήρες) δεν βοηθάει στην ανάγνωσή του.

Εύχομαι με την βοήθεια όλων σας να μπορέσουμε να ταυτίσουμε και αυτούς που δεν έχουν αναγνωριστεί.

Σημείωση: Τα κείμενα που τοποθετούνται μέσα σε αγκύλες [], αποτελούν σχόλια του ιστολογίου μας, προς διευκόλυνση των αναγνωστών. Ο κατάλογος θα παρουσιαστεί σε 6 τμήματα των 10 εγγραφών, καθώς οι εγγεγραμμένοι κλήροι είναι 59! Όσοι έχουν φωτογραφίες (παλιές ή νέες) από τα παλιά σπίτια του χωριού, ας τις αποστείλουν για να εμπλουτίσουμε το "ξερό" αλλά ενδιαφέρον κείμενο.

Καλή ανάγνωση και καλή υπομονή!

Αποσπάσματα από το πρωτότυπο κείμενο

1. Γερογιάννης Μανώλη [Ιωάννης Εμμ. Βατζιόλας. Το 1858, εμφανίζεται ως αντιπρόσωπος της Ι.Μ. Σιμωνόπετρας στα Ρεσετνίκια - Άγ. Πρόδρομο].

• 1 σπίτι με μαγαζί μέσα στο χωριό. [Πιθανόν όπου σήμερα βρίσκεται η οικία Νικολάου Γαγρίνα - Όλγας Βατζόλα]
• 1 αχυρώνα (στο χωριό)
• 1 μύλο με οικόπεδο (Βαρσάμ' χουράφ'). [Πρόκειται για τον λεγόμενο "Βατζολάδ'κο μύλο", ο 3ος που συναντά κανείς κατηφορίζοντας στο ποτάμι, νότια του χωριού]
• 2 μπαξέδες
• 17 χωράφια

Απόσπασμα επιστολής Ιωάννη Μανώλη στην Ι.Μ. Σιμωνόπετρας (1858)

Μανώλης Γερογιάννη [Εμμανουήλ Ιωάν. Βατζιόλας (1847-;). Είναι εγγεγραμμένος στον ίδιο κλήρο με τον πατέρα του γερο-Γιάννη. Υπήρξε έμπορος και διέθετε παντοπωλείο. Διετέλεσε πρόεδρος της κοινότητας επί τουρκοκρατίας, γνώριζε τουρκικά και τιμήθηκε για την προσφορά του ως Μακεδονομάχος].

• 2 σπίτια μέσα στο χωριό. [Το ένα πιθανόν όπου τα σημερινά "Βατζολάδ'κα", από όπου έφυγε αυτός ή ο πατέρας του, και το άλλο πιθανόν συνόρευε με αυτό του πατέρα του ή υπήρχε συγκατοίκηση σε διώροφο κτίριο].
• 2 αχυρώνες (στο χωριό)
• 27 χωράφια
• 2 μπαχτσέδες (Άη-Γιώργη, Κάμπο)
• 4 αμπέλια
• 5 χωράφια εξ ημισείας

2. Σαραφιανός Αγγέλου [Ίσως υπήρχε κάποια συγγένεια με τις οικογένειες Μαυρογιάννη-Σταυρούδη. Το 1882 συντάσσει την διαθήκη του και ορίζει κληρονόμους την σύζυγό του Γερακίνα και την κόρη του Μαγδαληνή. Αναφέρεται ως ξάδερφος του Στέργιου και της Μαρίας Καλούσιου (;). Άγνωστο το δικό του επίθετο. Με καταγωγή από το Καϊτζίκι-Παλαιόκαστρο, καθώς διέθετε και περιουσιακά στοιχεία εκεί. Ήδη από το 1881 πιθανόν μετακομίζει στην Γαλάτιστα, όπου αγοράζει την "κατερειπωμένην οικίαν" του Δημητρίου Αργ. Μαχαιρά].

• 1 σπίτι με μαγαζί (στο χωριό)
• 2 αχυρώνες (στο χωριό)
• 17 χωράφια

 Γιάννης Σταύρου [Καταγράφεται στον ίδιο κλήρο με τον προηγούμενο. Γιος του Σταύρου, γενάρχη των οικογενειών Σταυρούδη-Μαυρογιάννη. Κατά παράδοση, οι Μαυρογιάννηδες πήραν το επίθετό τους από έναν θείο τους Γιάννη, ο οποίος ήταν σκουρόχρωμος].

• 1 σπίτι (στο χωριό)
• 1 καλύβα (μέσα στο χωριό)
• 28 χωράφια
• 2 αμπέλια

3. Ηλίας Δημήτρη [Ίσως πρόκειται για τον πατέρα του Γεωργίου Ηλ. Αλβανού (1871-;), που εμφανίζεται στους εκλογικούς καταλόγους του 1914. Δεν γνωρίζουμε το επίθετο και την τύχη του].

• 1 σπίτι (στο χωριό)
• 1 οικόπεδο (μέσα στο χωριό)
• 1 αμπέλι (Αη-Γιώργη)
• 3 χωράφια

4. Θεοχάρης Στεργιανού [Θεοχάρης Στερ. Βερβάτης (;-1872). Είχε τέσσερα παιδιά, τον Δημήτρη, Στεργιανό, Θόδωρο και Μαρία. Δεν γνωρίζουμε τι απέγιναν οι απόγονοί του].

• 1/2 σπίτι (στο χωριό) [πιθανόν όπου η οικία Χρηστάκου Ε. Βερβάτη, του οποίου ο προπάππους Μανώλης ήταν αδερφός του Θεοχάρη]
• 1/2 αχυρώνα (στο χωριό)
• 3 αμπέλια
• 25 χωράφια

Χρήστος και Στέργιος Μανώλη [τα αδέρφια Στέργιος (1862-;) και Χρήστος (1865-;) Εμμ. Βερβάτης. αναφέρονται στον ίδιο κλήρο με τον Θεοχάρη].

• 1 σπίτι με αχυρώνα (στο χωριό) [Πιθανόν όπου η οικία Χρηστάκου Ε. Βερβάτη. Ο Χρήστος ήταν παππούς του]
• 1/2 αμπέλι (λάκκος Αη-Γιώργη)
• 13 χωράφια

5. Στεργιανός Νικόλα [Στεργιανός Νικ. Αχτινούδης (1860-;). Με καταγωγή από Καστοριά].

• 1 οντά-δωμάτιο (στο χωριό) [όπου ήταν μέχρι πρότινος το "Αχτινάδ'κο"]
• 11 χωράφια

Το "Αχτινάδ'κο" σπίτι το 2010. Έχει κατεδαφιστεί. 

6. Παιδιά Δήμου Γιώργη [Γεώργιος (1841-;), Δημήτριος και Αστέριος (1857-;), παιδιά του Δήμου Γεωρ. Κοκκώνη (;-1869). Ο Δημήτριος δεν γνωρίζουμε τι απέγινε].

• 1 σπίτι (στο χωριό) [Πιθανόν όπου τα παλιά "Κοκκωνάδ'κα", όπου περίπου η οικία Χρυσάφη Αθ. Χρυσάφη]
• 1 αχυρώνα (μέσα στο χωριό)
• 1 αμπέλι (Αη-Γιώργη)
• 25 χωράφια

7. Αδάμος Δημήτρη [Αδάμος στο όνομα, από τον οποίο προήλθε και το επίθετο. Είχε δύο παιδιά, τον Δημήτρη (1861-;) και τον Χρήστο, ο οποίος πήγε στα Ριζά].

• 1 σπίτι (στο χωριό) [Πιθανότατα όπου και τα σημερινά "Αδαμάδ'κα"]
• 2 αχυρώνες (1 στο χωριό, 1 στον Αη-Λια)
• 1 αμπέλι (Αη-Γιώργη)
• 14 χωράφια

8. Νικόλας Γιαννάκη [Άγνωστος. Ίσως μέλος της οικογένειας Γιαννακούδη, η οποία πιθανότατα συγγένευε με την οικογένεια Κοκκώνη].

• 1 σπίτι (στο χωριό)
• 2 αχυρώνες (μέσα στο χωριό)
• 12 χωράφια

Σύζυγος (;) Νικόλα Γιαννάκη [Στον ίδιο κλήρο, χωρίς περισσότερες πληροφορίες].

• 1 μύλος (μέσα στο χωριό)
• 2 αμπέλια (Αη-Γιώργη)
• 8 χωράφια

9. Κυπαρίσσης Βαβδινός [Κυπαρίσσης Θεοδ. Βαβδινός ή Ντόστος, με καταγωγή από Βάβδο. Είχε μία κόρη, την Μαρία (1878-1960), η οποία παντρεύτηκε τον Στεργιανό Κων. Χαλκιά (1869-1926)].

• 1 σπίτι (στο χωριό) [όπου οικόπεδο της Κωνσταντινιάς Μοσχόπουλου-Καζλάρη, η γιαγιά της οποίας ήταν η Μαρία]
• 2 αμπέλια (Αη-Γιώργη)
• 14 χωράφια

Στο σημείο όπου βρισκόταν η οικία Κυπαρίσση Βαβδινού

10. Σοφία ή Φανή Δημήτρη [Άγνωστο όνομα].

• 1 σπίτι (στο χωριό) [ίσως όπου τα σημερινά "Σαραφάδ'κα" (τα κάτω), καθώς το οικόπεδο εκείνο αγοράστηκε από τον πατέρα του Γεωργίου Δημ. Σαράφη (1853-1943) από "μία Τζαμούκενα", προς εγκατάσταση του γιου του]

Χρήστος, γαμπρός του παιδιού του Δημήτρη [ίσως σύζυγος της προαναφερθείσας. Άγνωστη η ταυτότητά του. Ανήκει στον ίδιο κλήρο].

• 19 χωράφια

(συνεχίζεται)