Ο Άγιος Πρόδρομος, βρίσκεται στην κεντρική Χαλκιδική. Απέχει από την πρωτεύουσα, τον Πολύγυρο, μόλις 14 km. και από την Θεσσαλονίκη 50 km. Μετά την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, υπάγεται στον Δήμο Πολυγύρου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, το χωριό κατοικείται από 452 κατοίκους, οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία, την εστίαση και τουρισμό, ή εργάζονται στα μεταλλεία Γερακινής (και παλαιότερα στου Βάβδου).

Η γραφική τοποθεσία στην οποία είναι χτισμένος ο Άγιος Πρόδρομος, με τον Ρεσετνικιώτη ποταμό - ή Τρανό λάκκο, ο οποίος αποτελεί μία από τις πηγές του Ολύνθιου - να διαρρέει το χωριό, τα παραδοσιακά σπίτια και την αναπαλαιωμένη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (χτισμένη το 1851), το καθιστούν πόλο έλξης πολλών επισκεπτών. Στις παραδοσιακές ταβέρνες - 9 στον αριθμό - ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί το πασίγνωστο σουβλάκι Αγίου Προδρόμου, παραδοσιακό ψωμί και γλυκά, μέλι, καφέ κτλ.

Σημαντικές εορτές αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, το πανηγύρι στο εξωκλήσι του Αγίου Προδρόμου στις 28-29 Αυγούστου, το οποίο μάλιστα από τα παλαιά χρόνια συγκέντρωνε πλήθος πιστών, το πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου, του Αη-Γιώργη, του Αη-Λια, της Αγ. Άννας.

Στην μακραίωνη ιστορία του, στο χωριό έχουν διασωθεί και πολλά έθιμα, όπως “Οι Φουταροί”, που ψάλουν τα τοπικά κάλαντα την παραμονή των Θεοφανείων, “Οι φουτχιές” που ανάβουν στις πλατείες του χωριού την παραμονή της Γεννήσεως του Αγίου Προδρόμου στις 23 Ιουνίου, το παραδοσιακό μασκάρεμα των παιδιών τις Απόκριες, η λιτανεία της ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής και άλλα πιο ξεχασμένα, όπως “Οι Λαζαρίνες”, “Το έθιμο της σ’χωρήσεως”.

29/4/16

Σήμερα μαύρος ουρανός - Παραλλαγή (Β') Αγ. Προδρόμου

Όπως έχουμε αναφέρει και σε παλαιότερες αναρτήσεις, το πρωί της Μ. Παρασκευής, τα αγόρια του χωριού γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι σε παρέες και έψελναν το "Σήμιρα μαύρους ουρανός", ένα μοιρολόι που εξιστορεί τα Πάθη του Χριστού. Οι στίχοι του έχουν διασωθεί από στόμα σε στόμα, κι από γενιά σε γενιά εδώ και αιώνες. Παραλλαγές του μπορεί να συναντήσει κανείς από τον Πόντο μέχρι την Μεγάλη Ελλάδα, κι από την Κύπρο μέχρι την Ανατολική Ρωμυλία.

Όσον αφορά την παραλλαγή που ψάλλονταν στον Άγιο Πρόδρομο, εκτός από τις προφορικές μαρτυρίες, υπάρχουν και ορισμένες γραπτές. Ο δάσκαλος της Αρναίας Μαυρουδής Παπαθανασίου, με καταγωγή από τον Άγιο Πρόδρομο, το 1968, στο τεύχος 15-16 των "Χρονικών της Χαλκιδικής", καταγράφει μία παραλλαγή του μοιρολογιού. Βλέπε παλαιότερη ανάρτηση εδώ. Παρόμοια παραλλαγή διασώζει και ο Χρήστος Ιωάν. Σαράφης σε χειρόγραφες σημειώσεις του, και στο διήγημα "Ροξ", το οποίο παρουσιάστηκε επίσης σε παλαιότερη ανάρτηση. Βλέπε εδώ.

Σήμερα θα θέλαμε να παρουσιάσουμε και μία δεύτερη παραλλαγή του μοιρολογιού, όπως μας την υπαγόρευσε η κ. Βαγγελιώ Βασ. Βατζόλα, το γένος Μακρή. Το εν λόγω μοιρολόι, της το υπαγόρευσε η μητέρα της πριν πολλά χρόνια και το κατέγραψε ευλαβικά. Το κείμενο περιέχει όπως είναι φυσικό, αρκετά λόγια στοιχεία, προερχόμενα από την εκκλησιαστική μας παράδοση, μπολιασμένα όμως με στοιχεία της τοπικής παράδοσης. Προς το τέλος υπάρχει εντεταγμένο κι ένα κομμάτι από το άσμα "Σημαίνι η Θιος" ή "Της Αγιας Σοφιάς", κάτι το οποίο αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο παλαιότερα.

Μετά από κάποιες μικροδιορθώσεις, σας το παρουσιάζουμε προς δόξαν Θεού. Καλή Ανάσταση σε όλους!

Το πρωτότυπο





Η μεταγραφή του κειμένου

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα
σήμερα όλοι θλίβουνται και τα βουνά λυπούνται.
Σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι
οι άνομοι και τα σκυλιά και τρισκαταραμένοι
για να σταυρώσουν το Χριστό, των πάντων βασιλέα.
Κι ο Κύριος εθέλησε να λάβει περιβόλι
να λάβει δείπνο μυστικόν για να τον λάβουν όλοι.
Η Μάρθα κι η Μαγδαληνή, και του Λαζάρου η μάνα
και του Ιακώβου η αδερφή, οι τέσσερις αντάμα.
Παίρνουνε το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι
το μονοπάτι του έβγαλε εις των ληστών την πόρτα,
κι η πόρτα από τον φόβο της, ανοίγει μοναχή της.

Χαλκιά χαλκιά φκιάσι καρφιά, φκιάσι τρία πειρόνια
κι εκείνος ο παράνομος βαρεί και φκιάνει πέντε.
Συ Φαραέ που τα φκιασες πρέπει να μας διδάξεις:
-Τα δυο βάλτι στα πόδια Του που θάλασσες περνούσε
και τ’ άλλα δυο στα χέρια Του που κόσμον ευλογούσε.
Το πέμπτο το φαρμακερό βάλτε το στην καρδιά Του
να τρέξει αίμα και νερό να λιγωθεί η καρδιά Του.

Η Παναγιά σαν τ’ άκουσε έπεσι κι ελιγώθη
σταμνί νερό της ρίξανε και τριαˬκανάτια μόσχο
και τρία μοσχολίβανο για να της έρθει ο νους της.
Και σαν της ήρθε ο λογισμός, και σαν της ήρθε ο νους της
ζητεί μαχαίρι να σφαγεί, ζητεί γκρεμό να πέσει,
ζητεί κι αργυροψάλιδο να κόψει τα μαλλιά της.
  
Εσύ κερά και αν σφαγείς, σφάγονταιˬόλες οι μάνες
βάλε κρασί μες στο γυαλί και αφράτο παξιμάδι
και σα σε μπει παρηγοριά, παρηγοριούνται οι μάνες.

Η Παναγιά η Δέσποινα, καθόταν μοναχή της
τις προσευχές της έκανε για τον μονογενή της.
Τηρά ζερβά, τηρά δεξιά, βλέπει τον Άη-Γιάννη:
-Βρε Άγιε Γιάννη Πρόδρομε, [μην είδες τον υγιό μου],
μην είδες τον υγιόκα μου και τον διδάκαλό σου.
-Τον βλέπεις κείνον τον γυμνό, τον παραπονεμένο
όπου φορεί πουκάμισο στο αίμα βουτηγμένο
όπου φορεί στην κεφαλή αγκάθινο στεφάνι.

-Δε μου μιλάς παιδάκι μου, δε μου μιλάς παιδί μου.
-Τι να σου πω μανούλα μου, διάφορο(;) δεν έχω
κοντά το Μέγα Σάββατο, κοντά το μεσονύχτι
όταν λαλίσει ο πετεινός.

Σημαίνει ο Θιος, σημαίνει η γη, σημαίνουν τα ουράνια
σημαίνει κι η Αγια-Σοφιά το μέγα μοναστήρι.
Με τετρακόσια σήμαντρα, κι εξήντα δυο καμπάνες
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος,
όποιος το λέει άγιαζι,
κι όποιος το ματαφκρίζεται παράδεισον θα λάβει
παράδεισο και λίβανον από τον Άγιο Τάφο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου